Το νήμα αν και αναπόσπαστο κομμάτι της αλυσίδας του εξοπλισμού του σύγχρονου ψαρέματος με τεχνητά δολώματα αποτελεί ταυτόχρονα και μια σπαζοκεφαλιά για πολλούς ψαράδες αφού η φυσιολογία του σε σχέση με του απαιτούμενου τρόπου χρήσης του, το καθιστούν πολύπλοκα απλό ως προς τη χρήση του από το νεοεισαχθέντα ψαρά στη τεχνική.
Στα ελληνικά δεδομένα η χρήση του νήματος ως μάνα επάνω στο μηχανισμό μας ξεκίνησε δειλά δειλά κάπου το 2003 με τα πρώτα νήματα που μπορούσαμε να βρούμε να είναι τρίκλωνα και όχι πολύ φιλικά προς το χρήστη, ενώ προσωπικά είχα την ευκαιρία να ψαρέψω τα πρώτα χρόνια της ενασχόλησης μου με τη τεχνική αποκλειστικά με πετονιά, με ότι αυτό συνεπάγεται για τα μετέπειτα συμπεράσματα μου ως προς τη χρήση νήματος. Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Τα νήματα που μας αφορούν στο ψάρεμα μας είναι παράγωγα σύνθετων υλικών και πιο συγκεκριμένα μιλάμε για σύνθετα υλικά τα οποία προέρχονται από το πολυαιθυλένιο. Στο θέμα νήμα συνήθως θα συναντήσουμε συνθετικές ίνες κατασκευασμένες σε πλέξεις spectra, dyneema ενώ ακόμα ένα παράγωγο το οποίο χρησιμοποιείται όλο και περισσότερο με θεαματικά αποτελέσματα είναι το izanas.
Όπως είναι κατανοητό, ο αριθμός των κλώνων που αποτελούν μια ενιαία διατομή νήματος καθορίζει και τη κατηγορία στην οποία αυτό ανήκει. Άξιο αναφοράς είναι και το γεγονός ότι τα τελευταία χρόνια έκαναν το ντεμπούτο τους νήματα εννιά, δώδεκα, δεκαέξι ή και περισσότερων κλώνων αποτελούμενα από πολύ εντυπωσιακά ζεύγη διατομής και αντοχής. Πριν πάμε παρακάτω οφείλω να τονίσω ότι για την ορθή χρήση του νήματος απαιτείται εξοπλισμός ο οποίος να είναι σε θέση να διαχειριστεί νήμα. Στις μέρες μας η αλήθεια είναι ότι ακόμα και τα πιο οικονομικά καλάμια και μοτέρ είναι ικανά να χρησιμοποιηθούν με νήμα και μάλιστα να του συμπεριφερθούν με μεγάλη "συμπάθεια". Ως προς το καλάμι, το σημείο που καταπονείται είναι οι οδηγοί του, ενώ το κριτήριο για το αν μπορούν να διαχειριστούν νήμα είναι το κεραμικό των οδηγών του το οποίο για να «κάνει τη δουλειά» συνήθως είναι το SIC. Στη περίπτωση που οι οδηγοί δεν μπορέσουν να διαχειριστούν το νήμα θα δημιουργηθούν μικρά αυλάκια στο σημείο επαφής τους με το νήμα, με ότι αυτό συνεπάγεται για νήμα και καλάμι αμφότερα.
Ως προς το μοτέρ το σημείο που καταπονείται είναι το "μπράτσο" του line roller, το ίδιο το line roller ενώ πρέπει να είναι σε θέση να κατανέμει με σωστό τρόπο τη κάθε σπείρα του νήματος επάνω στη μπομπίνα χωρίς τη παρουσία κενών αναμεταξύ τους, καθώς και το στρίψιμο αυτού ειδάλλως θα βρεθούμε στη δυσάρεστη θέση της αντιμετώπισης του φαινομένου της τούφας, η οποία είναι καταστροφική για το ίδιο το νήμα και τη πολύτιμη ώρα μας κατά το ψάρεμα. Επίσης άξιο αναφοράς είναι και το "καβάλημα" της αρχικής σπείρας στο άνω μέρος της περιφέρειας της μπομπίνας κατά την αρχή της ανάκτησης του τεχνητού μας, κάτι που στατιστικά θα μας προσφέρει μια ωραιότατη τούφα κατά την εκτέλεση της επόμενης μας βολής. Όσο αφορά τον ορθό τρόπο του γεμίσματος του μοτέρ με νήμα θεωρώ ότι η χρήση μιας βρεγμένης πετσέτας με την οποία θα ασκούμε αντίσταση τοποθετώντας τη στα δάχτυλα μας είναι αρκετή ώστε να το οδηγήσει σωστά με ασφάλεια εντός της μπομπίνας χωρίς να το επηρεάσουμε με τον οποιοδήποτε τρόπο.
Ακόμα ένα «κουφό» που διέπει το νήμα, είναι η ενιαία περιστροφή του όγκου του επάνω στη μπομπίνα υπό μεγάλη πίεση. Για το λόγο αυτό πολλά μοτέρ έχουν μπομπίνα με ειδικές υποδοχές για να πατήσει το νήμα, ενώ στη περίπτωση που το δικό σας δε διαθέτει η τοποθέτηση λίγων μέτρων πετονιάς στο πάτο της μπομπίνας θα λύσει το πρόβλημα. Αφού λοιπόν ξεκαθαρίσαμε τις μικρές λεπτομέρειες περί εξοπλισμού πάμε να δούμε γιατί η χρήση νήματος μπορεί να ανεβάσει κατά πολύ τη συνολική εμπειρία μας κατά το ψάρεμα με τεχνητά δολώματα. Τα νήματα στις περισσότερες των περιπτώσεων αντιστοιχούν στο 1/3 της διατομής μιας αντίστοιχης πετονιάς σε μια δεδομένη αντοχή δοκιμής θραύσης, επομένως όπως γίνεται κατανοητό μπορούμε να έχουμε πολλά περισσότερα μέτρα μάνας επάνω στο μηχανισμό μας, να επιτυγχάνουμε μεγαλύτερες αποστάσεις βολών καθώς και μεγαλύτερη ελευθερία στη κίνηση του τεχνητού δολώματος λόγω της απουσίας "κοιλιών" κατά το ελεύθερο μήκος από τη μύτη του καλαμιού έως τη παραμάνα μας λόγω αμελητέας ελαστικότητας ή οποία έχει ως άμεσο επόμενο τη μεταφορά όλου του πακέτου των πληροφοριών κατά τη χρήση του τεχνητού μας καθώς και άμεσο κάρφωμα κατά την επίθεση του ψαριού. Προσωπικά θεωρώ ότι το μεγαλύτερο μας πλεονέκτημα με τη χρήση νήματος είναι ότι λόγω της μηδενικής ελαστικότητας που αναφέραμε παραπάνω έχουμε ακαριαία μετατόπιση του τεχνητού μας μετά τη χρονική στιγμή της προσγείωσης του στο νερό, κάτι το οποίο έχει δείξει ότι μπορεί να αποδώσει πολύ ιδιαίτερα στα πιο ενεργά ψάρια.
Προβληματισμοί
Φυσικά το νήμα λόγω των χαρακτηριστικών του δημιουργεί κάποιους προβληματισμούς και όχι προβλήματα θα έλεγα κατά τη χρήση του. Αρχικά λόγω της φυσιολογίας του έχει πολύ μικρή αντοχή στην επαφή με τραχείες επιφάνειες όπως τα βράχια και για την ακρίβεια όσο πιο τεντωμένο είναι, τόσο μικρότερη αντοχή προβάλει στην επαφή με επιφάνειες όπως οι παραπάνω και αρκεί μια επαφή με δαύτα για να αστοχήσει. Επίσης λόγω της αμελητέας ελαστικότητας του, έχει παρατηρηθεί το φαινόμενο του "σκισίματος" των ψαριών καθώς και του ανοίγματος σαλαγκιών ή αγκιστριών όταν χρειαστεί να ασκήσουμε μεγάλες πιέσεις για να φρενάρουμε κάποιο ψάρι. Φυσικά το θέμα εδώ έχει να κάνει με την ορθότητα του εξοπλισμού και πιο συγκεκριμένα με τη σωστή προ ρύθμιση των φρένων, τη γραμμικότητα αυτών, των καλών κόμπων και τη χρήση σωστών παρελκόμενων από μέρους μας.
Άξιο αναφοράς είναι επίσης ότι τα νήματα είναι επιπλέοντα οπότε ακόμα ένα θέμα που προκύπτει κατά τη χρήση του στο ψάρεμα με βυθιζόμενα τεχνητά όπως οι πλάνοι, οι σιλικόνες και τα βυθιζόμενα pencil είναι ότι "φρενάρει" κατά κάποιο τρόπο το πέσιμο τους ενώ λόγω της αντίστασης που προβάλει μειώνει τη γωνία βύθισης μειώνοντας το πεδίο δράσης του τεχνητού μας. Τέλος, ακόμα ένα θέμα που προκύπτει από τη φυσιολογία του είναι ότι είναι πολύ δύσκολο να κάνεις κόμπους απευθείας στη παραμάνα με αυτό, καθώς έχει τη τάση να ολισθαίνει ενώ ακόμα και αν πετύχεις το κόμπο σου μετά από λίγες βολές θα δεις το τεχνητό σου να ταξιδεύει αφού οι τάσεις που συσσωρεύονται στο σημείο του κόμπου είναι το «σαράκι» του.
Φυσικά αυτό δεν αποτελεί μειονέκτημα εφόσον η ορθή χρήση του προαπαιτεί ένα -κατά προτίμηση- fluorocarbon παράμαλλο με το οποίο θα δείξει τις πραγματικές του δυνατότητες εξαντλώντας τα αποθέματα δύναμης που διαθέτει. Οι προτεινόμενοι κόμποι για την ένωση νήματος παράμαλλου είναι οι ευρέως διαδεδομένοι all bright, tony pena και FG τους οποίους θα δούμε σε επόμενο άρθρο. Αυτό που πρέπει να έχετε κατά νου είναι ότι για ευνόητους λόγους δεν είναι δυνατόν να συνδέσετε μεταξύ τους νήματα και παράμαλλα τα οποία έχουν μεγάλη απόκλιση στην αναμεταξύ τους διατομή καθώς το ένα θα λειτουργήσει αποτρεπτικά για το άλλο οδηγώντας το στην αστοχία είτε μιλάμε για μεγάλη διατομή νήματος και μικρή διατομή παράμαλλου είτε το αντίθετο.
Τύποι νήματος
Συνεχίζοντας θα ήταν φρόνιμο να δούμε από μια πιο κοντινή ματιά τους τύπους νήματος που χρησιμοποιούνται ευρέως τα οποία είναι τα τετράκλωνα και τα οκτάκλωνα. Τα τετράκλωνα, είναι πιο «άγρια» στην υφή τους ενώ διέπονται από μια σχετική ακαμψία, λόγω της κατασκευής πλέξης και συχνά απορροφούν αρκετό νερό κατά τη χρήση τους κάτι που επιδρά με αρνητικό τρόπο στο ψάρεμα, αλλά από την άλλη παρουσιάζουν λίγο καλύτερη αντοχή στη τριβή. Επίσης είναι πιο επιρρεπή στο στρίψιμο, παρουσιάζουν ασυνέχειες στη διατομή τους κατά το μήκος τους με αποτέλεσμα σε πολλά σημεία αυτή να μετατρέπεται από στρογγυλή σε "πλακέ" ενώ γενικά «ακούγεται» αισθητά κατά την επαφή του με τους οδηγούς και το line roller σε βολή και ανάκτηση.
Παρόλα αυτά η αλήθεια είναι ότι βρίσκουν πάρα πολύ καλή εφαρμογή στις ελαφριές τεχνικές ψαρέματος όπως το micro jigging αφού τα φαινομενικά αρνητικά χαρακτηριστικά του στις μικρές διατομές γίνονται όπλα υπέρ μας! Τα οκτάκλωνα, όπως προείπαμε στη πλειοψηφία τους είναι κατασκευασμένα με πλέξεις dyneema, super dyneema, ultra dyneema ή izanas, γι αυτό το λόγο διέπονται από "μεταξένια" υφή και μεγάλο βαθμό ευκαμψίας. Λόγω αυτών και του τρόπου κατασκευής τους είναι ιδιαίτερα σφιχτοπλεγμένα με αποτέλεσμα να διατηρούν τη στρογγυλή διατομή τους καθόλο το μήκος τους, χαρακτηρίζονται από μικρό βαθμό απορρόφησης νερού και «θορύβου» κατά τη χρήση τους αλλά έχουν πολύ μικρή αντοχή στη τριβή.
Για μια δεδομένη διατομή όπως είναι λογικό, έχουν μεγαλύτερο όριο θραύσης σε σχέση με τα τετράκλωνα ενώ το παράδοξο είναι ότι χαρακτηρίζονται από αισθητά μικρότερη διατομή παρά το γεγονός ότι έχουν διπλάσιο αριθμό κλώνων. Ένα χαρακτηριστικό που διέπει επίσης τα περισσότερα νήματα είναι η επικάλυψη τους η οποία μπορεί να είναι "σκληρή" όπου γίνεται συνήθως με κερί ή να είναι "μαλακή" η οποία γίνεται με σιλικόνη. Σκοπός της επικάλυψης είναι η προστασία του πυρήνα του νήματος από τις περιβαλλοντολογικές συνθήκες, την αλμύρα και τη τριβή με τους οδηγούς κατά τη χρήση του. Προσωπικά προτιμώ νήματα με μαλακή ή καθόλου επικάλυψη αφού το κερί της σκληρής επικάλυψης ενός νήματος μέχρι αυτό να "στρώσει" είναι μεγάλος μπελάς. Η επικάλυψη δίνει στο κυρίως σώμα του νήματος πιο σφιχτή υφή και το καθιστά πιο λεπτό ως προς τη διατομή του οπότε μια ελαφριά επικάλυψη με σιλικόνη θα μας προσδώσει την επιπλέον προστασία σε συνδυασμό με την απόδοση που αναζητάμε από το νήμα μας σε όλες τις φάσεις της χρήσεως του.
Νήμα και διάμετρος
Όσο αφορά το θέμα της μετρητικής κλίμακας και ενώ το πιο λογικό θα ήταν να μιλήσουμε για χιλιοστά και αντοχές η αλήθεια είναι ότι ο πιο ορθός τρόπος προσέγγισης αυτού είναι η κλίμακα PE, αφού η μέτρηση της διατομής μπορεί να είναι μη ακριβής ενώ η δυναμική φύση της καταπόνησης ενός νήματος ανά εξοπλισμό μπορεί να αποδώσει διαφορετικό όριο θραύσης από το αναγραφόμενο σε πραγματικές συνθήκες. Η κλίμακα αυτή έχει τις ρίζες της στην αρχαία Κίνα και το εμπόριο του μεταξιού ενώ στην εποχή μας πήρε το όνομα της από τη πρώτη ύλη του νήματος το πολυαιθυλένιο (Poly Ethylene) και μέσω αυτής έχουν οριστεί κάποια όρια εντός των οποίων οι εταιρείες έχουν το δικαίωμα να «πλέξουν» και να εξάγουν ένα αποτέλεσμα το οποίο να υπάγεται στη κάθε διατομή μετατρεπόμενη σε χιλιοστά. Η αλήθεια είναι ότι τα πιο ποιοτικά νήματα έχουν διατομή που να φλερτάρει με το κάτω όριο ελευθερίας κατασκευής με ότι αυτό συνεπάγεται για τη συμπεριφορά τους. Για να έχετε μια βασική ιδέα της διατομής νημάτων που μας αφορούν άμεσα ανατρέξτε στο παρακάτω πίνακα.
PE 0.6/0.128mm, 0.8/0.148mm, 1.0/0.165mm, 1.2/0.185mm, 1.5/0.205mm, 2.0/0.235mm.
Το πραγματικό μειονέκτημα που διέπει το νήμα είναι η μηδενική του διάθλαση εντός του νερού κάτι που το καθιστά απόλυτα ορατό από τα ψάρια οπότε το χρώμα του φαινομενικά δεν έχει σημασία παρόλα αυτά η χρήση έντονου χρώματος νήματος έδειξε ότι επηρεάζει αρνητικά τα ψάρια. Προσωπικά επιλέγω νήματα στο φάσμα του σκούρου πράσινου και του καφέ ενώ τα πολύχρωμα με το πλεονέκτημα της μετρητικής τους βαθμονόμησης μπορώ να πω ότι με έχουν κερδίσει τα τελευταία χρόνια. Βέβαια δε πρέπει να ξεχνάμε ότι το νήμα αποτελεί ένα αναλώσιμο κομμάτι του εξοπλισμού μας, η ζωή του οποίου είναι αντιστρόφως ανάλογη της συχνότητας των ψαρεμάτων μας ενώ η αλήθεια είναι ακόμα και τα καλύτερα νήματα φέρνουν μαζί τους ένα ποσοστό αλμύρας κατά την επιστροφή τους στη μπομπίνα το οποίο και θα μειώσει αισθητά τη διάρκεια ζωής του αν αναλογιστούμε και το χρόνο που μεσολαβεί από τη μια εξόρμηση στην άλλη.
Πλέον υπάρχουν ειδικά spray τα οποία περιποιούνται το νήμα μετά το ψάρεμα, παρόλα αυτά εγώ θεωρώ ότι μετά το πρώτο τετράμηνο της χρήσης του θα ήταν φρόνιμο να γυρίσουμε «τούμπα» το νήμα στη μπομπίνα φέρνοντας το «φρέσκο» στην επιφάνεια ώστε να περάσουμε ακόμα ένα ασφαλές τετράμηνο πριν την αντικατάσταση του, κάτι το οποίο είναι στη κρίση του καθενός φυσικά. Τέλος θα ήθελα να τονίσω τη σημασία χρήσης δαχτυλήθρας κατά τη βολή σε πιο βαριές τεχνικές όπως popping και Cast jigging, καθώς και ενός πολύ καλού κοπτικού εργαλείου για το κόψιμο του νήματος διότι θα ανεβάσουν σημαντικά το βαθμό αλληλεπίδρασης μας με αυτό.