Είναι γεγονός πως η θάλασσα επηρεάζει τους ανθρώπους που βρίσκονται συχνά στη γαλάζια αγκαλιά της. Φυσικά αυτό ισχύει και για τους ψαράδες. Ο γράφων δεν αποτελεί εξαίρεση.
Στα τέλη του φθινόπωρου που μας πέρασε και ενώ ψάρευα με το βαρκάκι μου, εξαιτίας της επίδρασης που ασκεί πάνω μου πήρα, ως συνήθως, μια ακόμη απόφαση. Η ιστορία εξελίχθηκε ως εξής. Το μαύρο ψάρι που δοκίμασα να φωτογραφίσω μετά την σύλληψη του, με κοιτούσε με ένα βλέμμα απόγνωσης, απορίας που ζητούσε λύτρωση σαν να με εκλιπαρούσε, να δράσω. Το βλέμμα του ροφού, εμείς της επιφανείας, το αντικρίζουμε όταν το ψάρι είναι ολοζώντανο και δε μοιάζει με των άλλων ψαριών. Ακολουθούσε με τα μάτια του που έλαμπαν, την κίνηση μου, μου φάνηκε σαν να με ρωτούσε το τι θα του συμβεί από εκεί και πέρα. Αυτό ήταν, πλέον η ψυχή μου έφτασε στα όρια της. Η απόφαση πάρθηκε. Για μένα το συνειδητό ψάρεμα του ροφού από τώρα και στο εξής λαμβάνει τέλος.
Όσες γνώσεις απέκτησα με την εμπειρία δεκαετιών για την βιολογία και τις συνήθειες του είδους θα με βοηθήσουν στο παρόν και το μέλλον να αποφεύγω όσο είναι δυνατό, την σύλληψη τέτοιου ψαριού. Ευτυχώς οι σύγχρονες τεχνικές υποστηρίζουν την χρήση όλο και πιο λεπτού εξοπλισμού, γεγονός που δίνει την ευκαιρία διαφυγής σε τέτοιο ψάρι. Επίσης τα εξελιγμένα βυθόμετρα όπως διαφημίζουν σωστά, οι χρήστες τους φανερώνουν σχεδόν την ταυτότητα, ως απεικόνιση ενός μεγάλου μαυρόψαρου. Μένει πλέον το είδος του βυθού που το βυθόμετρο φυσικά και δείχνει, αλλά και η περιοχή όπως απότομες αποχές, ξέρες, έντονο ανάγλυφο με απότομες διακυμάνσεις βάθους, σχετικά ρηχά βάθη (25-50 μέτρα ) που το εντοπίσαμε, για καταλάβουμε ακόμη καλύτερα, εάν πρόκειται για ροφό. Όταν λοιπόν όλα συμφωνούν ότι το είδος αποτελεί δείγμα υγιούς οικοσυστήματος, είναι ρυθμιστής και ζωοδότης ενός ψαρότοπου, καλό είναι οι συνειδητοποιημένοι και μάλιστα οι γνώστες της τεχνολογίας, ψαράδες, να αποφεύγουν τη σύλληψή του.
Αναπόφευκτα θα υπάρξουν τυχαίες συλλήψεις, όμως όσοι νοιάζονται για το αλιευτικό μέλλον εν καιρό, καλύτερα με τις γνώσεις τους να τις ελαχιστοποιήσουν και σίγουρα να μην τις εκθέτουν, ως παράδειγμα αδιαφορίας, τυχοδιωκτισμού και ιδιοτέλειας. Κανένα χαμόγελο, σε καμία φωτογραφία δεν καλύπτει την συχνά επαναλαμβανόμενη εξαιτίας της αφέλειας του είδους, πράξη αναισθησίας και βαρβαρότητας. Προσωπικά σταμάτησα να ανταλλάσω εμπειρίες (πιο απλά να κάνω παρέα) με ψαρά του χώρου, που με στόχο την προβολή, δηλαδή το κέρδος, επιδιδόταν συστηματικά, σε συλλήψεις τέτοιων ψαριών ενώ ως γνώστης, όπως υποστηρίζει πως είναι, θα μπορούσε να τις ελαχιστοποιήσει. Για το καλό όλων πιστεύω ότι ο ροφός πρέπει να προστατευτεί από εμάς τους ίδιους κατά συνείδηση πριν η πολιτεία με εντολή ξένων, ως συνήθως, λάβει, ισοπεδωτικά άδικα μέτρα που πιθανόν να περιλαμβάνουν και άλλα είδη όπως στήρες, πίγκες, βλάχους και σφυρίδες.
Τα υπόλοιπα είδη σε σχέση με το ροφό, αναπτύσσουν πολλαπλές άμυνες, όπως επιτυχημένη αναπαραγωγή (στήρες, πίγκες ), ανεπτυγμένη καχυποψία (σφυρίδες ), γενικά διαβιούν σε εκτεταμένους βιότοπους, βαθύτερα νερά, ενώ υπάρχει και δυσκολία πρόσβασης (βλάχοι) κτλ. Στο ψάρεμα τώρα με παραδοσιακές τεχνικές όπως το παραγάδι, με απλές γνώσεις βιολογίας και βελτίωσης και χρήσης λεπτότερων υλικών του εξοπλισμού, όχι μόνο απέφυγα την σύλληψη ροφών, αλλά ανταμείφτηκα με περισσότερα ψάρια από ποικίλα εκλεκτά είδη σε συχνότερη βάση. Έτσι όπως και στον τίτλο εξελίξαμε το παραγάδι ως εξής. Οι αποστάσεις μεταξύ των παράμαλλων πλησιάζουν τα μέτρα του χοντρού και κυμαίνονται από 3,5 έως 4,5 οργιές, ανάλογα τους ψαρότοπους.
Η διάμετρος, στα παράμαλλα του ενός μέτρου από 0,50 -0,60mm είναι η πιο συνήθης σε όλες τις τεχνικές για εκλεκτά είδη. Έτσι και στο παραγάδι, τα παράμαλλα μας σε αυτό το πάχος είναι διακριτικά ενώ μπορούν να συγκρατήσουν σχεδόν όλα τα ψάρια εκτός από μεγάλα μαύρα που βραχώνουν. Αυτό όμως που έχει καθοριστικό ρόλο είναι η ποσότητα του δολώματος. Οι σαρδελίτσες, οι τάκοι φρίσσας, τα φιλέτα σουπιάς, σκουμπριών κτλ είναι ιδανικές μπουκιές, εύκολες στο στόμα των ψαριών και φθηνές στην αγορά τους. Όμως και αυτό επιζητούμε αφού δύσκολα θα δελεάσουν τα μεγάλα ψάρια που κάνουν μια χαψιά ακόμα και ολόκληρο χταπόδι. Οπότε και τα αγκίστρια που ταιριάζουν στα δολώματα μας και συγκρατούν τα περισσότερα ψάρια σε παραγαδίσια νούμερα είναι τα Νο 10-11.
Το βασικότερο όλων όμως είναι ότι αλλάζουμε τις ώρες ψαρέματος, δηλαδή αποφεύγουμε τις βραδινές και ψαρεύουμε τις ημερήσιες. Έτσι εκτός από στήρες, σκαθάρια, θα συναντήσουμε πολύ περισσότερα εκλεκτά από το είδος των σπαρίδων, που είναι πιο δραστήρια με φως, όπως μεγάλες τσιπούρες και φυσικά συναγρίδες, τσαούσια και φαγκρία. Για τέτοια ψάρια η μάνα στα βαθιά μπορεί να παραμείνει Νο 100, όμως πιο πρακτική είναι η Νο 0,90 ακόμα και Νο 0,80mm στα ρηχότερα ή σε πιο ήπια κομμάτια. Εδώ ως βοήθημα εκτός από τα καλαδούρια έχουμε την «γράπα» που την σέρνουμε πάνω στα σημεία που χάσαμε οποιοδήποτε ερασιτεχνικό, αλιευτικό, εργαλείο και εξασφαλίζει την ανάκτηση του. Για λόγους πρακτικούς, οικολογικούς και οικονομικούς κατόπιν έρευνας την εξελίξαμε με φίλους. Έτσι της παρέας, ο προικισμένος από του Ηφαίστου τα χαρίσματα, ο Μανώλης (Parmanofishing) ανέλαβε εκτός από τις συνήθεις ζόκες, τους πλοηγούς, τα μολύβια, όλα πλαστικοποιημένα ή επινικελωμένα κτλ και την κατασκευή της (φωτό). Ειδάλλως ο μόλυβδος στη ακατέργαστη κατάσταση του, είναι τοξικός για εμάς και το περιβάλλον.
Παρόμοιο εργαλείο απ’ όπου το βρείτε ή το φτιάξετε, δηλαδή βαρύ αντικείμενο μακρόστενου, σχήματος με εκτεταμένες ακίδες όταν το τραβήξουμε αργά στο βυθό, μας βοηθά να ανασύρουμε τυχόν μπλεγμένα αντικείμενα. Ειδικά στην συρτή και στα πλανάκια το όφελος από την ανάκτηση των τεχνητών είναι αξιόλογο. Έτσι με γνώμονα την οικολογία αλλά και την πρακτικότητα, όχι μόνο στο παραγάδι, αλλά σε όλες τις τεχνικές μπορούμε να καθαρίσουμε το επιβαρυμένο από νάιλον, σχοινιά, πετονιές, ανενεργό έως τώρα, σημάδι μας. Κάποιοι θα αναφέρουν την κουλούρα για να ξεσκαλώσουν την μάνα. Αυτή όμως δεν είναι πρακτική για εμάς τους ερασιτέχνες, ξαγκιστρώνει τα ψάρια κατά την κάθοδο της και η χρήση της περιορίζεται μόνο στο παραγάδι. Καλά τα κόλπα αλλά επειδή έχουμε ως βάση την τεχνική του χοντρού παραγαδιού, έστω βελτιωμένου, τα καλαδούρια όπως έχουμε αναφέρει πολλάκις, είναι απαραίτητα.
Τώρα όμως στοχεύουμε σε ποικίλα είδη αρπακτικών και μη ψαριών που συχνά, κινούνται ψηλότερα, οπότε μπορούμε να σηκώσουμε λίγο πάνω από το βυθό με την χρήση καλαδουριών και βαριδιών τα αγκίστρια μας. Τα ψάρια έτσι ανακαλύπτουν ευκολότερα τα δολώματα μας, το παραγάδι ανακτάται ευκολότερα από το βυθό οπότε δεν επιβαρύνουμε τον ψαρότοπο, αλλά δε χάνουμε και ψάρια. Όσοι ασχολούνται γνωρίζουν ότι τα παραγάδια που δεν είναι πολύ ψιλά ή πολύ χοντρά είναι ευκολότερα στη χρήση τους. Εξοικονομούμε χρόνο σε σύγκριση με τα ψιλά και τα χοντρά (νετάρισμα, καλάρισμα, λεβάρισμα) αλλά και υλικά και δόλωμα, σε σχέση με το χοντρό. Το δόλωμα είναι σημαντικό και θα γίνω αναλυτικός για να πω καταρχάς, ότι προτιμούμε μικρά αφρόψαρα. Φυσικά η εντοπιότητα και η φρεσκάδα δίνει πλεονέκτημα.
Έτσι ανάλογα τι συναντάμε στην περιοχή αναφέρουμε τις χοντρές αθερίνες, τους γάβρους, τις μικρομεσαίες, σαρδέλες, τους τάκους από μεγάλες φρίσσες και ζαργάνες και τα φιλέτα από σκομβροειδή, τονοειδή (παλαμίδες, ρείκια κτλ) που είναι φθηνά και άφθονα. Τα ψάρια του βυθού (κομμάτια από μουγκρί, χανάκια, σπάροι κτλ ) ανήκουν στο διαιτολόγιο των επινέφελων και είναι δυσεύρετα. Το ίδιο ισχύει για τα μεγάλα κομμάτια από κεφαλόποδα. Τα μικρότερα (θα φουσκωσουν και λίγο), καθαρισμένα από την πέτσα όμως, ψαρεύουν καλύτερα τις σπαρίδες. Όπως και να έχει ίσως κάποιοι ροφοί θα πιαστούν και θα ξεφύγουν με ενθύμιο κάποιο αγκίστρι. Το είδος όμως είναι ανθεκτικό στους τραυματισμούς και επιβιώνει σε τέτοιες περιπτώσεις. Τα πρωτεύοντα έχουν εκπροσώπους που οικιοθελώς βέβαια, ορισμένοι όπως οι άνθρωποι, συχνά κάνουν piercing.
Τώρα παρόλα τα παραπάνω αν η θάλασσα σκανδαλωδώς, θέλει να σας δώσει ροφό σεβαστείτε την νομοτέλεια της (ίσως στη περιοχή σας, ανέκαμψαν) όπως νομίζετε. Προσωπικά η επιλογή μου να αφήσω τους ροφούς, μου δίνει περισσότερα ψάρια λόγω πιο ψαγμένου εξοπλισμού που ξεγελά τα φιλύποπτα είδη. Σε κάθε εξόρμηση, στην εποχή τους, τσιπούρες, συναγρίδες και φαγκριά και κάνει το ψάρεμα μου, ασφαλέστερο, ανετότερο, ευκολότερο, συνεπώς πιο ευχάριστο. Παραδόξως λόγω του χρόνου που μου περισσεύει γενικά, η γαλανή μάνα, μου έχει δώσει στη συρτή που πλέον την εξασκώ σε πιο ήπιους βυθούς, συχνότερα, ξαδέρφια των ροφών. Είναι άλλωστε πολύ μεγαλύτερη η ικανοποίηση να σε ανταμείβει εν τέλει (έτσι, το εκλαμβάνω) η θάλασσα με τον πιο φιλύποπτο εκπρόσωπο της οικογενείας, την μεγάλη σφυρίδα...
Για αυτό προτείνω στους νέους ψαράδες και σε όσους από αμέλεια ενεργούσαν αλλιώς, να αναθεωρήσουν τυχόν λάθος τακτικές. Όλοι έχουμε κάνει λάθη, φανταστείτε ότι πριν χρόνια ο γράφων παρουσίαζε άρθρα με ειδική αναφορά, για το πως θα πιάνουμε πιο αποτελεσματικά ροφούς. Οι καιροί άλλαξαν και ωρίμασαν τα «μη» και τα «θέλω» μας, όμως ποιός σωστά σκεπτόμενος εραστής της τέχνης, της αλιευτικής (ερασιτέχνης), δε θέλει το καλό της αγαπημένης του;